Ο Δρόμος και όχι ο Σκοπός

Ο στόχος ή το αποτέλεσμα μιας πολιτικής απόφασης είναι αυτό που καθημερινά πρέπει να απαντάει και να έχει στο νου του ο ενεργός πολίτης. Δεν είναι όμως ο στόχος το σημαντικότερο από αυτά που πρέπει να μας απασχολούν. Αν ο στόχος έχει μια βαρύτητα, ο δρόμος για την επιτυχία του έχει μεγαλύτερη, πολύ μεγαλύτερη σημασία.

Θυμάμαι τη δεκαετία του ογδόντα τις τεράστιες διαμάχες που γίνονταν στα καφενεία για το αν οι ΗΠΑ ή η ΕΣΣΔ έχει τα μεγαλύτερα τεχνολογικά επιτεύγματα. Γρήγορα τρύπωσε στην αντίληψή μου ότι επιτεύγματα παντός είδους έχουν να παρουσιάσουν όλοι ανεξάρτητα από το πολιτικό σύστημά τους. Οι ΝΑΖΙ είχαν αναπτύξει τεράστια επιστήμη για παράδειγμα. Κάπου εκεί στη παιδική και εφηβική μου φαντασία κατέρρευσε το κριτήριο του επιτεύγματος ως κατάλληλο για την κρίση του συστήματος.

Η Θεά με βοήθησε (προφανώς) στο να γενικεύσω αυτή την αντίληψη και στα προσωπικά μου επιτεύγματα. Θα έπρεπε λοιπόν να σχεδιάσω την πορεία της ζωής μου σύμφωνα με τις δικές μου αρχές και μέσω αυτών να πετύχω τους σκοπούς μου. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Αντίθετα το μέσο, ο τρόπος δηλαδή, δοξάζει το σκοπό.

Όσο και να θέλω να μιλήσω για το εαυτό μου δεν είναι αυτός ο σκοπός του άρθρου αυτού. Αντίθετα νομίζω ότι θέλω περισσότερο να μιλήσω για μια πολλή σημαντική στρέβλωση που ζούμε σήμερα. Μένουμε να κοιτάμε το τέλος, τον προορισμό και όχι τον δρόμο. Το αστείο είναι ότι ακόμα και κάποιοι χριστιανοί που ποθούν την παράδεισο και χαρίζουν λεφτά στην εκκλησία, λίγο νοιάζονται για το πως έβγαλαν αυτά τα λεφτά. Ακόμα λιγότερο νοιάζονται για το τι θα γίνουν αυτά τα λεφτά.

Τώρα τελευταία με αφορμή διάφορα γεγονότα έχει ξεκινήσει ο λόγος περί δημοκρατίας. Είναι η υποχρέωση να φοράς μάσκα στην πανδημία στέρηση ελευθερίας ή όχι; Είναι η σκέψη να μην πεθάνει ο εγκληματίας Κουφοντίνας από απεργία πείνας – δίψας δημοκρατική ή όχι; Γιατί σε ανθρώπους που έχουν μεγαλώσει μέσα σε μια δημοκρατία ή έννοια παραμένει τόσο νεφελώδης; Ακόμα περισσότερο, η δημοκρατία παράγεται από την ελευθερία ή την παράγει;

Έννοιες όπως «ελευθερία» και «δημοκρατία», έχουν νόημα αυτές καθαυτές; Ή μήπως αποκτούν νόημα μόνο όταν εφαρμόζονται σε συγκεκριμένους πληθυσμούς και συνάδουν με την αντίληψη συγκεκριμένων κοινωνιών;

 Ένας χριστιανός, ένας μουσουλμάνος, ένας εβραίος και ένας πολιτικός στην Γερμανία, δεν έχουν όλοι την ίδια αντίληψη περί ελευθερίας, δημοκρατίας, δικαίου κλπ. Τα επικαλούνται όλοι όμως και μάλιστα σε κοινές συζητήσεις. Απορώ πως βγάζουν άκρη.

Κάποτε ένας φίλος μου έβαλε ένα ερώτημα. Ένα χωριό το έχει περικυκλώσει μια φωτιά και υπάρχει μόνο μία διέξοδος. Ποιος είναι ο δρόμος της σωτηρίας τον ξέρει μόνο ένας. Το χωριό πρέπει δημοκρατικά να αποφασίσει προς τα που θα τρέξουν. Ψηφίζουν μια λάθος κατεύθυνση, ο δικός μας χτυπιέται αλλά είναι η μειοψηφία. Το ερώτημα είναι, τελικά τι είναι σωστό να κάνει το χωριό;

Οι κοινωνίες πολύ συχνά πρέπει να περάσουν μέσα από φωτιές. Είναι σαφές ότι το ερώτημα όπως έχει τεθεί δείχνει να δικαιώνει τον πεφωτισμένο ηγέτη ή αν θέλετε την φωτισμένη μειοψηφία έναντι ενός όχλου που δεν ξέρει τι του γίνεται. Είναι μεγάλη υπέρβαση να σκεφτεί κανείς ότι είναι προτιμότερο να πάρουν το δρόμο που συλλογικά αποφάσισαν και όποιος ζήσει έζησε. Ευτυχώς η πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Με τόση έλλειψη πληροφορίας εννοώ.

Ποια είναι τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας που πρέπει να προστατεύονται και να δικαιώνονται; Ποια είναι δικιά σας αντίληψη; Για εμένα είναι:

• Η ελευθερία στο λόγο
• Η ελευθερία στην αυτενέργεια
• Ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια
• Η παιδεία και η γνώση
• Η χάρτα των δικαιωμάτων εν γένει

Το κόλπο δεν είναι να παλεύεις για τα δικαιώματα τα δικά σου αλλά για τα δικαιώματα του γείτονά σου.

Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι με βάση τον άνθρωπο και το άτομο πρέπει να διερευνήσουμε μια πολιτεία λειτουργεί συλλογικά παρόλο που ξέρει «ότι κάθε συλλογικότητα είναι εχθρός του ατόμου».

Τι είναι αυτό όμως που δημιουργεί έναν άνθρωπο ικανό να είναι άτομο ενταγμένο σε μια κοινωνία;

Νομίζω η ανοχή και η παντελής απόρριψη κάθε μέσου που προσβάλλει την επίτευξη ενός σκοπού.

(συνεχίζεται) 

Photo by cottonbro from Pexels